PLC Programlamada İşe Yarar CMD Komutları

 

Fabrika üretim hatlarından enerji santrallerine kadar birçok alanda kullanılan PLC’ler, süreçleri otomatikleştirmek ve güvenilirliği artırmak için tasarlanmıştır. Ancak, PLC programlama ve yönetimi sırasında, özellikle Windows tabanlı sistemlerde, Komut İstemi (CMD) komutları sıkça devreye girer. CMD, ağ bağlantılarını test etmekten dosya yönetimine, hatta PLC yazılımlarının sorunlarını gidermeye kadar birçok alanda hayat kurtarıcı olabilir. Bu makale, PLC programlamada en çok kullanılan CMD komutlarını, kullanım senaryolarını ve pratik ipuçlarını akıcı ve insan dokunuşlarıyla ele alıyor. Yaklaşık 20 dakikalık bir okuma süresiyle, hem yeni başlayanlara hem de deneyimli otomasyon mühendislerine hitap ediyor.

CMD Nedir ve PLC Programlamada Neden Önemlidir?

Komut İstemi (CMD), Windows işletim sistemlerinde metin tabanlı bir arayüz sunar. Kullanıcılar, komutlar yazarak dosya işlemlerinden ağ yönetimine kadar birçok görevi hızlıca gerçekleştirebilir. PLC programlamada CMD’nin önemi, özellikle şu alanlarda ortaya çıkar:

• Ağ Bağlantısı Testi: PLC’ler genellikle Ethernet üzerinden haberleşir. CMD, bağlantı sorunlarını tespit etmek için kullanılır.
• Dosya ve Yazılım Yönetimi: PLC yazılımları (örneğin, Siemens TIA Portal veya Rockwell Studio 5000) için gerekli dosyaları yönetmek veya hata loglarını incelemek.
• Otomasyon Süreçlerini Hızlandırma: Tekrarlayan görevleri toplu iş dosyaları (batch files) ile otomatikleştirmek.
• Hata Ayıklama: PLC yazılımlarının veya donanımlarının kurulumunda karşılaşılan sorunları çözmek.

CMD komutları, otomasyon mühendislerinin toolbox’ında bir tornavida gibi: basit ama vazgeçilmez. Şimdi, PLC programlamada en çok işinize yarayacak komutları inceleyelim.

PLC Programlamada Kullanılan CMD Komutları

1. ping: Ağ Bağlantısını Test Etme

Ne İşe Yarar?

ping, bir PLC veya başka bir cihazla ağ bağlantısını test etmek için kullanılır. PLC’ler genellikle Ethernet tabanlı protokollerle (örneğin, Modbus TCP, Profinet) haberleşir. Bağlantı sorunları, program yükleme veya veri alışverişi sırasında ciddi aksaklıklara yol açabilir.

Kullanım Örneği:

Bir Siemens S7-1200 PLC’ye bağlanamıyorsanız, PLC’nin IP adresine ping atarak cihazın ağda olup olmadığını kontrol edebilirsiniz:

ping 192.168.0.1

Eğer yanıt alıyorsanız (örneğin, “Reply from 192.168.0.1”), PLC ağda aktif demektir. “Request timed out” gibi bir hata alırsanız, kablo bağlantısını, IP ayarlarını veya firewall’u kontrol etmeniz gerekebilir.

Pratik İpucu:

Sürekli ping atmak için -t parametresini kullanın:

ping 192.168.0.1 -t

Bu, bağlantıyı kesintisiz izler ve bir kopma olduğunda hemen fark etmenizi sağlar. Ctrl+C ile durdurabilirsiniz.

2. ipconfig: Ağ Ayarlarını Görüntüleme

Ne İşe Yarar?

ipconfig, bilgisayarın ağ ayarlarını (IP adresi, alt ağ maskesi, ağ geçidi) gösterir. PLC ile aynı ağda olduğunuzdan emin olmak için bu komut sıkça kullanılır.

Kullanım Örneği:

TIA Portal’da PLC’ye bağlanmadan önce, bilgisayarın doğru IP aralığında olup olmadığını kontrol edin:

ipconfig

Çıktıda, “IPv4 Address” satırını bulun. Örneğin, PLC’nizin IP’si 192.168.0.1 ise, bilgisayarınızın IP’si de aynı subnet’te olmalı (örneğin, 192.168.0.x).

Pratik İpucu:

Eğer IP adresiniz yanlışsa, ağ adaptörü ayarlarını manuel olarak güncelleyebilir veya ipconfig /renew ile DHCP’den yeni bir IP alabilirsiniz.

3. netstat: Aktif Bağlantıları İzleme

Ne İşe Yarar?

netstat, bilgisayarın ağ bağlantılarını ve açık portları listeler. PLC yazılımları belirli portlar üzerinden haberleşir (örneğin, OPC UA için 4840). Bu komut, port çakışmalarını veya bağlantı sorunlarını tespit etmek için kullanışlıdır.

Kullanım Örneği:

PLC’nizle bağlantı kuramıyorsanız, ilgili portun aktif olup olmadığını kontrol edin:

netstat -an

Çıktıda, PLC’nin kullandığı portu (örneğin, 102 Siemens için) arayın. Eğer port “LISTENING” durumundaysa, bağlantı için hazırdır.

Pratik İpucu:

Belirli bir protokolü (örneğin, TCP) filtrelemek için:

netstat -an -p TCP

4. tracert: Ağ Yolunu İzleme

Ne İşe Yarar?

tracert (trace route), veri paketlerinin PLC’ye ulaşırken hangi yolları izlediğini gösterir. Büyük ağlarda, PLC’ye ulaşamama sorunu genellikle yönlendirme hatalarından kaynaklanır.

Kullanım Örneği:

PLC’ye ping atabiliyorsunuz ama veri alışverişi yapamıyorsanız, ağ yolunu kontrol edin:

tracert 192.168.0.1

Bu, paketlerin hangi router veya switch’lerden geçtiğini gösterir. Bir noktada kesilirse, o cihazı inceleyin.

Pratik İpucu:

Yavaş bağlantılar için, tracert çıktısını analiz ederek darboğazları tespit edebilirsiniz.

5. dir: Dosya ve Klasör Yönetimi

Ne İşe Yarar?

dir, bir klasördeki dosyaları listeler. PLC projeleri genellikle çok sayıda dosya içerir (örneğin, TIA Portal projeleri, log dosyaları). Bu komut, proje dosyalarını bulmak veya yedeklemek için kullanılır.

Kullanım Örneği:

TIA Portal proje klasörünüzü bulmak için:

dir "C:\Program Files\Siemens\Automation\Portal V16\Projects"

Bu, ilgili klasördeki tüm dosyaları listeler.

Pratik İpucu:

Sadece belirli dosya türlerini görmek için joker karakter kullanın:

dir *.ap16

Bu, yalnızca TIA Portal proje dosyalarını (.ap16 uzantılı) listeler.

6. copy ve xcopy: Dosya Yedekleme

Ne İşe Yarar?

copy ve xcopy, PLC proje dosyalarını yedeklemek veya taşımak için kullanılır. Özellikle xcopy, klasörleri ve alt klasörleri kopyalamak için güçlü bir araçtır.

Kullanım Örneği:

Bir proje klasörünü USB’ye yedeklemek için:

xcopy "C:\Projects\MyPLCProject" "D:\Backup" /E /H /C /I

• /E: Boş klasörleri dahil eder.
• /H: Gizli dosyaları kopyalar.
• /C: Hatalarda devam eder.
• /I: Hedefin klasör olduğunu varsayar.

Pratik İpucu:

Yedekleme işlemlerini otomatikleştirmek için bir batch dosyası oluşturabilirsiniz:

@echo off

xcopy "C:\Projects\MyPLCProject" "D:\Backup\%date%" /E /H /C /I

echo Yedekleme tamamlandı!

pause

7. tasklist ve taskkill: Yazılım Sorunlarını Giderme

Ne İşe Yarar?

tasklist, çalışan süreçleri listeler; taskkill ise bir süreci sonlandırır. PLC yazılımları (örneğin, Studio 5000) bazen donabilir veya yanıt vermeyebilir. Bu durumda, ilgili süreci kapatmak gerekebilir.

Kullanım Örneği:

TIA Portal’ın donduğunu varsayalım. Çalışan süreçleri listeleyin:

tasklist | find "TIA"

Ardından, TIA Portal’ı kapatmak için:

taskkill /IM TIAPortal.exe /F

/F parametresi, süreci zorla kapatır.

Pratik İpucu:

Sürecin tam adını bilmiyorsanız, tasklist > tasks.txt ile listeyi bir dosyaya kaydedip inceleyebilirsiniz.

8. systeminfo: Sistem Bilgilerini Kontrol Etme

Ne İşe Yarar?

systeminfo, bilgisayarın donanım ve yazılım bilgilerini gösterir. PLC yazılımları genellikle belirli sistem gereksinimlerine ihtiyaç duyar (örneğin, 64-bit Windows 10).

Kullanım Örneği:

TIA Portal’ın uyumluluğunu kontrol etmek için:

systeminfo

Çıktıda, “OS Name”, “System Type” ve “Total Physical Memory” gibi bilgileri kontrol edin.

Pratik İpucu:

Belirli bir bilgiyi filtrelemek için:

systeminfo | find "OS Name"

Pratik Uygulama: Bir Hata Giderme Senaryosu

Diyelim ki bir Allen Bradley PLC’ye Studio 5000 üzerinden bağlanamıyorsunuz. İşte CMD ile sorunu çözme adımları:

1. Ağ Kontrolü: ping 192.168.1.10 ile PLC’nin ağda olup olmadığını kontrol edin.
2. IP Ayarları: ipconfig ile bilgisayarınızın doğru subnet’te olduğunu doğrulayın.
3. Port Kontrolü: netstat -an | find "502" ile Modbus TCP portunun (502) açık olup olmadığını kontrol edin.
4. Yazılım Durumu: tasklist | find "Studio5000" ile yazılımın çalıştığından emin olun. Donmuşsa, taskkill /IM Studio5000.exe /F kullanın.
5. Log Dosyaları: dir "C:\ProgramData\Rockwell\Logs" *.log ile hata loglarını bulun ve inceleyin.

Bu adımlar, sorunu hızlıca teşhis etmenize yardımcı olur.

CMD Kullanımında İpuçları ve Püf Noktaları

• Batch Dosyaları: Tekrarlayan görevler için batch dosyaları oluşturun. Örneğin, her sabah PLC yedeklerini otomatik alan bir script yazabilirsiniz.
• Yardım Alın: Bir komutun detaylarını öğrenmek için komut /? yazın (örneğin, xcopy /?).
• Yönetici Modu: Bazı komutlar (örneğin, netstat) için CMD’yi yönetici olarak çalıştırın.
• Log Tutma: Komut çıktılarını bir dosyaya kaydetmek için komut > output.txt kullanın.

Sonuç

CMD komutları, PLC programlamada hem günlük işleri kolaylaştırır hem de karmaşık sorunları çözmek için güçlü bir araçtır. ping ile ağ bağlantısını test etmekten, xcopy ile projeleri yedeklemeye, taskkill ile donan yazılımları kapatmaya kadar, bu komutlar otomasyon mühendislerinin elindeki sihirli değnek gibidir. Yukarıda ele alınan komutlar, Siemens, Allen Bradley veya diğer PLC sistemleriyle çalışırken sıkça karşınıza çıkacak senaryoları kapsar. CMD’yi etkili kullanmak, sadece teknik becerilerinizi değil, aynı zamanda sahada sorun çözme hızınızı da artırır. Bir sonraki PLC projenizde, bu komutları deneyin ve farkı görün!