Siemens TIA Portal, PLC (Programlanabilir Lojik Kontrolör) sistemleri için geliştirilmiş kapsamlı bir otomasyon yazılımıdır. PLC programlamanın temel unsurlarından biri olan bit mantık operasyonları (Bit Logic Operations), giriş ve çıkış sinyallerinin lojik durumlarını değerlendirmek ve işlemek için kullanılır. Bu operasyonlar, otomasyon sistemlerinde karar alma süreçlerinin temelini oluşturur.
Bit mantık işlemleri, ikili (binary) sistemle çalışır ve sinyallerin iki durumunu temsil eder: "0" (Devre dışı - OFF) ve "1" (Devrede - ON). TIA Portal’da kullanılan temel bit mantık operasyonları AND, OR, NOT ve XOR’dur.
1. Bit Mantık Operasyonları Nedir?
Bit mantık operasyonları, TIA Portal’da PLC programlamanın temel yapı taşlarıdır. Bu operasyonlar aşağıdaki mantık operatörlerini içerir:
- AND (VE - ∧): Tüm girişler "1" ise çıkış "1" olur.
- OR (VEYA - ∨): En az bir giriş "1" ise çıkış "1" olur.
- NOT (DEĞİL - ¬): Girişin tersini alır.
- XOR (ÖZEL VEYA - ⊕): Yalnızca bir giriş "1" ise çıkış "1" olur.
Bu operatörler, Ladder Diagram (LAD), Function Block Diagram (FBD) ve Statement List (STL) gibi programlama dillerinde uygulanabilir.
2. Temel Bit Mantık Operasyonları ve Kullanımları
2.1. AND (VE) Operatörü
AND işlemi, iki veya daha fazla giriş sinyalinin tamamı "1" (true) olduğunda çıkışı "1" yapan bir mantık işlemidir. Birden fazla koşulun aynı anda sağlanması gereken durumlar için idealdir.
AND Operatörünün Mantık Tablosu:
| Giriş A | Giriş B | Çıkış Y (A ∧ B) |
|---|---|---|
| 0 | 0 | 0 |
| 0 | 1 | 0 |
| 1 | 0 | 0 |
| 1 | 1 | 1 |
TIA Portal’da Kullanımı (LAD Diyagramı): Bir motorun çalışması için hem Start butonu hem de güvenlik anahtarı aktif olmalıdır.
|----[ I0.0 ]----[ I0.1 ]----( Q0.0 )----|
Açıklama:
- I0.0: Start butonu
- I0.1: Güvenlik anahtarı
- Q0.0: Motor çıkışı
Sonuç: Her iki giriş "1" olduğunda motor çalışır; aksi halde durur.
2.2. OR (VEYA) Operatörü
OR işlemi, iki veya daha fazla giriş sinyalinden en az biri "1" olduğunda çıkışı "1" yapan bir mantık işlemidir. Alternatif koşullardan birinin sağlanmasının yeterli olduğu durumlarda kullanılır.
OR Operatörünün Mantık Tablosu:
| Giriş A | Giriş B | Çıkış Y (A ∨ B) |
|---|---|---|
| 0 | 0 | 0 |
| 0 | 1 | 1 |
| 1 | 0 | 1 |
| 1 | 1 | 1 |
TIA Portal’da Kullanımı (LAD Diyagramı): Bir makineyi çalıştırmak için iki farklı butondan birine basılması yeterlidir.
|----[ I0.0 ]----( )----|
| ( Q0.0 ) |
|----[ I0.1 ]----( )----|
Açıklama:
- I0.0: Start Butonu 1
- I0.1: Start Butonu 2
- Q0.0: Motor çıkışı
Sonuç: Herhangi bir butona basıldığında motor çalışır.
2.3. NOT (DEĞİL) Operatörü
NOT işlemi, giriş sinyalinin lojik tersini alır. Giriş "1" ise çıkış "0", giriş "0" ise çıkış "1" olur. Bir sinyalin durumunu tersine çevirmek için kullanılır.
NOT Operatörünün Mantık Tablosu:
| Giriş A | Çıkış Y (¬A) |
|---|---|
| 0 | 1 |
| 1 | 0 |
TIA Portal’da Kullanımı (LAD Diyagramı): Bir acil durdurma butonu ile motorun durdurulması sağlanır.
|----[/ I0.0 ]----( Q0.0 )----|
Açıklama:
- I0.0: Acil Durdurma Butonu
- Q0.0: Motor çıkışı
Sonuç: Acil durdurma butonu basıldığında (I0.0 = 1) motor durur (Q0.0 = 0); buton bırakıldığında (I0.0 = 0) motor çalışır (Q0.0 = 1).
2.4. XOR (ÖZEL VEYA) Operatörü
XOR işlemi, girişlerden yalnızca biri "1" olduğunda çıkışı "1" yapan bir mantık işlemidir. İki giriş aynı değerdeyse (her ikisi 0 veya 1) çıkış "0" olur.
XOR Operatörünün Mantık Tablosu:
| Giriş A | Giriş B | Çıkış Y (A ⊕ B) |
|---|---|---|
| 0 | 0 | 0 |
| 0 | 1 | 1 |
| 1 | 0 | 1 |
| 1 | 1 | 0 |
TIA Portal’da Kullanımı (LAD Diyagramı): İki butondan yalnızca biri basıldığında motor çalışsın, ikisi birden basıldığında ise motor dursun.
|----[ I0.0 ]----[/ I0.1 ]----( Q0.0 )----|
| |
|----[/ I0.0 ]----[ I0.1 ]-|
Açıklama:
- I0.0: Buton 1
- I0.1: Buton 2
- Q0.0: Motor çıkışı
Sonuç: Yalnızca bir buton basıldığında motor çalışır; iki buton birden basıldığında veya hiçbiri basılmadığında motor durur.
3. Bit Mantık Operasyonlarının Kullanım Alanları
Bit mantık operasyonları, otomasyon sistemlerinde geniş bir yelpazede kullanılır:
- Makine Kontrolü: Start/stop mekanizmaları, güvenlik sistemleri.
- Otomatik Kapılar: Sensörler ile kapı açma/kapama kontrolü.
- Konveyör Bant Sistemleri: Ürünlerin sıralı taşınması ve yönlendirilmesi.
- Acil Durdurma Sistemleri: Kazaları önlemek için güvenlik devreleri.
4. Sonuç ve Özet
TIA Portal’da bit mantık operasyonları, PLC programlamanın temel yapı taşlarından biridir. AND, OR, NOT ve XOR işlemleri, giriş ve çıkış sinyallerini işleyerek karmaşık otomasyon sistemlerinin oluşturulmasını sağlar. Bu operatörler, Ladder Diagram gibi görsel programlama araçlarıyla kolayca uygulanabilir.
Bu makalede:
- Temel bit mantık operasyonlarının işleyişini öğrendik.
- LAD diyagramlarıyla pratik örnekler inceledik.
- Gerçek hayattaki kullanım alanlarını keşfettik.
PLC programlamada yetkinlik kazanmak için TIA Portal’da bolca pratik yapmanız önerilir! Daha fazla bilgi için Siemens Industry Online Support’u ziyaret edebilirsiniz.
Yorumlar
Yorum Gönder