---( R )---: Reset Output (Çıkış Pasif )

Siemens TIA (Totally Integrated Automation) Portal, endüstriyel otomasyon projelerinde PLC (Programlanabilir Lojik Kontrolör) programlamayı destekleyen kapsamlı bir platformdur. Ladder Diagram (LD) yani Merdiven Diyagramı, grafik tabanlı yapısıyla özellikle röle mantığına aşina olanlar için popüler bir seçimdir. Ladder dilinde bir operandın sinyal durumunu kalıcı olarak sıfırlamak için kullanılan Reset komutu, otomasyon sistemlerinde kritik bir rol oynar. Bu makalede, TIA Portal’da Reset komutunun tanımı, çalışma mantığı, parametreleri, kullanım şekilleri, pratik örnekler ve dikkat edilmesi gereken noktalar detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

1. Reset Komutu Nedir?

Reset Output (--( R )--), TIA Portal’da Ladder programlama dilinde bir operandın (çıkış, bellek biti, timer veya sayıcı) sinyal durumunu "0" yapmak için kullanılan bir talimattır. Fiziksel röle sistemlerindeki mandallama mantığının bir parçası olarak dijital ortama taşınan bu komut, yalnızca girişindeki mantıksal işlem sonucu (RLO - Result of Logic Operation) "1" olduğunda çalışır. Çalışma mantığı şu şekildedir:

• RLO = 1 ise, operand 0 olarak sıfırlanır.
• RLO = 0 ise, operandın mevcut durumu değişmez.

TIA Portal’da Reset komutu, Ladder diyagramında `(R)` sembolüyle temsil edilir ve genellikle bir çıkış (Q), bellek biti (M) veya S7-1500’de Timer (T) ve Counter (C) adreslerine atanır.

2. Parametreler ve Bellek Alanları

Reset komutunun parametreleri ve desteklenen bellek alanları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:

Parametre	Bildirim	Veri Tipi	Bellek Alanı (S7-1200)	Bellek Alanı (S7-1500)	Açıklama
Operand	Çıkış	BOOL	I, Q, M, D, L	I, Q, M, D, L, T, C	RLO = 1 olduğunda sıfırlanan operand (ör. Q0.0, T5, C10)

Not: S7-1500 serisi PLC’ler, S7-1200’e ek olarak Timer (T) ve Counter (C) adreslerini de sıfırlama yeteneği sunar.

3. Reset Komutunun Kullanımı

Reset komutu, TIA Portal’da Ladder Diyagramı (LAD) ve Statement List (STL) dillerinde uygulanır. RLO’nun "1" olduğu durumlarda operandı kalıcı olarak sıfırlamak için kullanılır.

3.1. Ladder Diyagramı (LAD) ile Kullanım

LAD’da Reset komutu, lojik zincirin sonuna eklenen sıfırlama bobini (`--( R )--`) ile temsil edilir.

Temel Örnek:

|---[ I0.0 ]----( R Q0.0 )---|
    

Açıklama: I0.0 "1" olduğunda Q0.0 sıfırlanır (0); I0.0 "0" olduğunda Q0.0’ın durumu değişmez.

3.2. Statement List (STL) ile Kullanım

STL’de Reset komutu, "R" operatörü ile operandı sıfırlar.

A I0.0    // I0.0 girişini kontrol et
R Q0.0    // Q0.0’ı sıfırla
    

Açıklama: I0.0 "1" ise Q0.0 "0" olur; aksi halde değişmez.

4. Pratik Örnekler

Reset komutunun kullanımını anlamak için aşağıdaki endüstriyel senaryolar incelenebilir:

Örnek 1: Basit Sıfırlama Kontrolü

Senaryo: Bir kapatma butonu (I0.1) basıldığında bir motor (Q0.0) durmalı.

|---[ I0.1 ]----( R Q0.0 )---|
    

Açıklama: I0.1 "1" olduğunda Q0.0 sıfırlanır ve motor durur. Q0.0’ın tekrar aktif olması için başka bir mekanizma (örneğin bir Set komutu) gereklidir.

Örnek 2: Karmaşık Mantık ile Sıfırlama

Senaryo: TagOut operandı şu durumlarda sıfırlanmalı: TagIn_1 ve TagIn_2 "1" ise veya TagIn_3 "0" ise.

|---[ TagIn_1 ]----[ TagIn_2 ]----( R TagOut )----|
|---[/ TagIn_3 ]----------------( R TagOut )----|
    

Mantık: (TagIn_1 AND TagIn_2) OR (NOT TagIn_3)

Mantık Tablosu:

TagIn_1	TagIn_2	TagIn_3	RLO	TagOut (Önceki Durum 1 ise)
0	0	0	1	0
0	0	1	0	1
1	1	0	1	0
1	1	1	1	0

Not: Tablo temel durumları gösterir; TagOut’un önceki durumu "1" varsayılmıştır.

STL Kodu:

A TagIn_1
A TagIn_2
ON TagIn_3    // NOT TagIn_3
O
R TagOut      // TagOut’u sıfırla
    

Açıklama: Belirtilen koşullardan biri sağlandığında TagOut sıfırlanır.

Örnek 3: Timer Sıfırlama (S7-1500)

Senaryo: I0.2 aktif olduğunda Timer T5 sıfırlanmalı.

|---[ I0.2 ]----( R T5 )---|
    

STL Kodu:

A I0.2
R T5    // T5 Timer’ını sıfırla
    

Açıklama: I0.2 "1" olduğunda T5 sıfırlanır; S7-1200’de bu işlem için ek fonksiyon blokları gereklidir.

Örnek 4: Kenar Tespiti ile Sıfırlama

Senaryo: I0.3’ün yükselen kenarında Q0.3 sıfırlanmalı.

|---[ I0.3 ]---[P]----( R Q0.3 )---|
    

STL Kodu:

A I0.3
FP M0.0    // Yükselen kenar tespiti
R Q0.3     // Q0.3’ü sıfırla
    

Açıklama: I0.3 "0"dan "1"e geçtiğinde Q0.3 bir kez sıfırlanır.

5. Reset Komutunun Avantajları

Reset komutu, Ladder programlamada şu avantajları sağlar:

• Kalıcı Sıfırlama: Çıkışın veya belleğin durumunu kalıcı olarak "0" yapar; bu, güvenlik ve kontrol açısından faydalıdır.
• Basitlik: Karmaşık lojik yapılar yerine tek bir komutla sıfırlama yapılabilir.
• Endüstriyel Uygunluk: Röle mantığındaki “normalde kapalı” kontaklara benzerliği ile tanıdıktır.
• Esneklik: Çıkışlar (Q), bellek bitleri (M) ve S7-1500’de Timer (T) ile Counter (C) için kullanılabilir.

6. Dikkat Edilmesi Gerekenler

Reset komutunu etkili kullanmak için şu noktalara dikkat edilmelidir:

• Yanlış Bellek Alanı Kullanımı: S7-1200’de Timer veya Counter doğrudan sıfırlanamaz; bu işlem için RESET_TIMER gibi fonksiyon blokları kullanılmalıdır.
• Tarama Döngüsü Etkisi: Reset’in her tarama döngüsünde tekrar tetiklenmesi istenmeyen sıfırlamalara yol açabilir. Çözüm: Kenar tespiti (FP/FN) ile birleştirin.
• Durum Takibi: Büyük projelerde çok sayıda Reset kullanımı, hangi operandın sıfırlandığını takip etmeyi zorlaştırabilir. Çözüm: Yorum satırları veya PLCSIM kullanın.
• RLO’nun Korunması: Reset sonrası RLO değişmez ve sonraki talimatlara aktarılır.

Örnek:

A I0.0
R Q0.0    // Q0.0 sıfırlanır, RLO = I0.0
= Q0.1    // Q0.1 = RLO
        

7. Endüstriyel Uygulamalar

Reset komutu, endüstriyel otomasyonda şu senaryolarda sıkça kullanılır:

• Acil Durdurma: Acil durdurma butonu basıldığında motor çıkışlarını sıfırlama.
• Sayıcı Sıfırlama: Üretim adedi sayıcısını sıfırlama (S7-1500).
• Üretim Hatları: Hata algılandığında konveyör veya timer’ı sıfırlama.
• Uyarı Sistemleri: Alarm durumunu sıfırlama.

8. Yeni Başlayanlar İçin Pratik İpuçları

Reset komutunu öğrenmek isteyenler için öneriler:

• Basit Başlangıç: Tek girişli bir sıfırlama ile pratik yapın (ör. I0.0 → R Q0.0).
• Simülasyon: TIA Portal’ın PLCSIM özelliği ile kodları test edin.
• İzleme: "Monitor" modunda operandların durumunu gerçek zamanlı kontrol edin.
• Kenar Tespiti: Tekrarlı sıfırlamayı önlemek için FP (Positive Edge) kullanın.

9. Sonuç

TIA Portal’da Ladder programlama dilinde Reset komutu, operandların sinyal durumunu kalıcı olarak sıfırlamanın etkili bir yoludur. Ladder Diyagramı’nda sıfırlama bobini olarak çalışan bu talimat, basit kontrol devrelerinden karmaşık otomasyon sistemlerine kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir. RLO’nun yalnızca "1" olduğunda çalışması ve kalıcı sıfırlama özelliği, Reset’i güvenlik ve süreç kontrolü için vazgeçilmez kılar. Ancak, tarama döngüsü etkileri ve durum takibi gibi konularda dikkatli tasarım gerektirir. Yeni başlayanlar, TIA Portal’ın sunduğu araçlarla pratik yaparak bu komutu kolayca kavrayabilir ve endüstriyel projelerde güvenilir çözümler üretebilir. Daha fazla bilgi için Siemens Industry Online Support’u ziyaret edebilirsiniz.