Count Up and Down (CTUD), Siemens TIA Portal’da Ladder Diagram (LD) ile kullanılan bir sayıcı komutudur. Bu komut, hem artan hem de azalan sayım yapabilen çift yönlü bir sayıcıdır ve stok takibi, envanter yönetimi veya üretimdeki ileri-geri adımlar gibi senaryolarda sıkça tercih edilir. Bu makalede, CTUD komutunun işleyişini, parametrelerini ve örneklerle kullanımını detaylıca açıklayacağız.
CTUD Nedir?
CTUD, pozitif kenar (0’dan 1’e geçiş) algılandığında sayaç değerini (CV) artıran veya azaltan bir çift yönlü sayıcıdır. CU girişi ile sayaç değeri artırılırken, CD girişi ile azaltılır. Sayaç, sıfır veya altına düştüğünde veya belirlenen bir eşik değerine ulaştığında çıkışlar (QU ve QD) aktif hale gelir.
CTUD Komutunun Parametreleri ve Mantığı
CTUD’nun parametreleri aşağıdaki tabloda açıklanmıştır:
| Parametre | Veri Tipi | Açıklama |
|---|---|---|
| CU | BOOL | Artırma girişi (pozitif kenar) |
| CD | BOOL | Azaltma girişi (pozitif kenar) |
| R | BOOL | Reset girişi (CV’yi sıfırlar) |
| LD | BOOL | Load girişi (CV’yi PV’ye ayarlar) |
| PV | INT, DINT, vb. | Başlangıç veya eşik değeri |
| QU | BOOL | Çıkış (CV ≥ PV ise 1) |
| QD | BOOL | Çıkış (CV ≤ 0 ise 1) |
| CV | INT, DINT, vb. | Güncel sayım değeri |
| IEC Counter | CTUD_INT, vb. | Sayaç veri yapısı |
Çalışma Mantığı:
- CU (Count Up Input): Pozitif kenar algılandığında CV değeri 1 artar. Veri tipinin üst sınırına (ör. INT için 32767) ulaşana kadar devam eder.
- CD (Count Down Input): Pozitif kenar algılandığında CV değeri 1 azalır. Veri tipinin alt sınırına (ör. INT için -32768) ulaşana kadar devam eder.
- R (Reset Input): Aktif olduğunda (R = 1) CV sıfırlanır ve diğer girişler (CU, CD, LD) etkisiz hale gelir.
- LD (Load Input): Aktif olduğunda (LD = 1) CV, PV değerine ayarlanır ve CU/CD girişleri etkisiz hale gelir.
- QU (Up Output): CV ≥ PV olduğunda aktif olur.
- QD (Down Output): CV ≤ 0 olduğunda aktif olur.
- CV (Current Value): Güncel sayaç değeri.
- Özel Durum: Aynı çevrimde hem CU hem CD pozitif kenar algılarsa, CV değişmez.
Örnek Zaman Diyagramı:
CU: |‾|__|‾|_____|_____
CD: |_____|‾|__|‾|_____
CV: 0 → 1 → 2 → 1 → 0
QU: ________|‾‾‾‾‾|___ (PV = 2)
QD: _________|‾‾‾‾‾|___ (CV ≤ 0)
CTUD ile Diğer Sayaç Komutlarının Farkları
| Özellik | CTUD (Up-Down) | CTU (Count Up) | CTD (Count Down) |
|---|---|---|---|
| Sayı Yönü | İki Yönlü | Artan | Azalan |
| Çıkışlar | QU (CV ≥ PV), QD (CV ≤ 0) | Q (CV ≥ PV) | Q (CV ≤ 0) |
| Reset/Load | R (CV = 0), LD (CV = PV) | R (CV = 0) | LD (CV = PV) |
Örnekler
Örnek 1: Depo Stok Takibi
Senaryo: Bir depoda maksimum 100 ürün bulunsun. Ürün eklendiğinde veya çıkarıldığında stok sayısını güncelle ve sınırlarda uyarı ver.
Giriş/Çıkışlar:
- I0.0: Ürün Ekleme Sensörü (NO)
- I0.1: Ürün Çıkarma Sensörü (NO)
- I0.2: Reset Butonu (NO)
- I0.3: Load Butonu (NO – Stok başlangıç değeri: 50)
- Q0.0: "Stok Dolu" Uyarısı (QU)
- Q0.1: "Stok Boş" Uyarısı (QD)
- DB1.MyCTUD: CTUD_DINT
Ladder Kodu:
Network 1:
---[I0.0]----[CTUD]----
PV: 100 QU: Q0.0
DB1.MyCTUD QD: Q0.1
---[I0.1]----[CD]------
DB1.MyCTUD
---[I0.2]----[R]-------
DB1.MyCTUD
---[I0.3]----[LD]------
DB1.MyCTUD
Örnek Senaryolar:
| Aşama | CV | QU (Q0.0) | QD (Q0.1) |
|---|---|---|---|
| Başlangıç (Load sonrası) | 50 | 0 | 0 |
| 30 Ürün Ekle | 80 | 0 | 0 |
| 20 Ürün Daha Ekle | 100 | 1 | 0 |
| 80 Ürün Çıkar | 20 | 0 | 0 |
| 20 Ürün Daha Çıkar | 0 | 0 | 1 |
| Reset | 0 | 0 | 1 |
Açıklama:
- Her ürün eklemede (I0.0 pozitif kenar), CV 1 artar.
- Her ürün çıkarmada (I0.1 pozitif kenar), CV 1 azalır.
- Reset butonuna (I0.2) basıldığında CV sıfırlanır.
- Load butonuna (I0.3) basıldığında CV, 50’ye ayarlanır.
- CV ≥ 100 olduğunda Q0.0 aktif olur ("Stok Dolu").
- CV ≤ 0 olduğunda Q0.1 aktif olur ("Stok Boş").
Örnek 2: Üretim Bandında Dinamik Ürün Sayımı
Senaryo: Ürünlerin geçtiği noktada CU sinyali, hatalı ürün algılandığında CD sinyali tetiklenir.
Giriş/Çıkışlar:
- I0.4: Ürün Geçiş Sensörü (NO)
- I0.5: Hatalı Ürün Sensörü (NO)
- I0.6: Load Butonu (NO – Başlangıç: 50)
- Q0.2: "Hedef Üretim" Uyarısı (QU)
- Q0.3: "Stok Tükeniyor" Uyarısı (QD)
- DB2.MyCTUD: CTUD_DINT
Ladder Kodu:
Network 1:
---[I0.4]----[CTUD]----
PV: 50 QU: Q0.2
DB2.MyCTUD QD: Q0.3
---[I0.5]----[CD]------
DB2.MyCTUD
---[I0.6]----[LD]------
DB2.MyCTUD
Örnek Senaryolar:
| Aşama | CV | QU (Q0.2) | QD (Q0.3) |
|---|---|---|---|
| Başlangıç (Load sonrası) | 50 | 1 | 0 |
| 20 Ürün Geçiş | 70 | 1 | 0 |
| 30 Hatalı Ürün | 40 | 0 | 0 |
| 40 Hatalı Ürün Daha | 0 | 0 | 1 |
Açıklama:
- Her ürün geçişinde (I0.4 pozitif kenar), CV 1 artar.
- Hatalı ürün algılandığında (I0.5 pozitif kenar), CV 1 azalır.
- Load butonuna (I0.6) basıldığında CV, 50’ye ayarlanır.
- CV ≥ 50 olduğunda Q0.2 aktif olur ("Hedef Üretim").
- CV ≤ 0 olduğunda Q0.3 aktif olur ("Stok Tükeniyor").
Avantajlar
- Esneklik: Hem artan hem azalan sayımı tek bir komutla yapar.
- Kapsamlı Kontrol: QU ve QD çıkışlarıyla iki yönlü durum izleme sağlar.
- Uyumluluk: Farklı veri tipleriyle çalışabilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Kenar Algılama: CU ve CD sürekli 1 ise sayım değişmez; darbe sinyali kullanılmalıdır.
- Veri Sınırı: CV, veri tipinin sınırlarına ulaştığında (ör. INT için ±32768) değişim durur.
- Tek Kullanım: Aynı sayaç birden fazla CTUD’de çağrılmamalıdır, aksi halde sayım hataları oluşabilir.
- Çakışma: Aynı çevrimde CU ve CD tetiklenirse CV değişmez.
Uygulamalar
- Depo Yönetimi: Stok seviyesini izleme ve sınırlarda uyarı verme.
- Üretim Hattı: İleri-geri montaj adımlarını sayma.
- Enerji Sayaçları: Tüketim ve üretim enerjisini netleştirme.
İpuçları
- Simülasyon: TIA Portal’da PLCSIM ile CV, QU ve QD değerlerini izleyin.
- Veri Tipi Seçimi: Sayım aralığınıza uygun veri tipi seçin (ör. INT, DINT).
- Hata Ayıklama: Sayaç değişmiyorsa CU/CD’nin darbe sinyali olduğundan ve R/LD’nin pasif olduğundan emin olun.
- Dinamik PV: PV’yi dinamik olarak değiştirmek için MOV komutu kullanın (ör.
DB1.MyCTUD.PV := MW100).
Sonuç
Count Up and Down (CTUD), Siemens TIA Portal’da PLC programlamada çift yönlü sayım için güçlü bir komuttur. Pozitif kenar algılama, reset ve load özellikleriyle, stok takibi ve üretim kontrolü gibi uygulamalarda esnek bir çözüm sunar. Yukarıdaki örnekler, CTUD’nin pratik kullanımını gösterirken, parametreler ve veri tipleri hakkında kapsamlı bilgi verilmiştir. TIA Portal’da PLCSIM ile simülasyon yaparak CTUD’yi projelerinize kolayca entegre edebilirsiniz.
Ek Kaynaklar: Siemens S7-1200/S7-1500 Dokümantasyonu
Yorumlar
Yorum Gönder